Tangram, taş, kemik, plastik veya tahtadan yapılmış olan geometrik biçimlerdeki yedi adet parçayı bir araya getirerek çeşitli formlar oluşturma esasına dayalı yaratıcı bir zeka oyunudur. Hedeflenen form, geometrik bir şekil, hareket halindeki bir insan figürü, hayvan figürü, alfabedeki ağabey bir harf ya da benzeri bir şey olabilir. Hedef olarak belirlenen formu oluşturabilmek için, yedi parçanın tamamını kullanmak gerekmektedir. Bu parçalar, farklı büyüklüklerdeki beş adet üçgen, bir adet kare ve bir adet yamuktur. Bu yedi parçanın Güneş, Ay, Mars, Jupiter, Satürn, Merkür ve Venüs’ü temsil ettiği söylenmektedir.

Çin’de bile gerçek yaşı tam olarak bilinmeyen Tangram oyunu, özellikle Ming hanedanı tarafından çok rağbet gören yaratıcı zeka oyunuydu. Oyunun Çince adı Türkçe’ye “Yedi Parçalı Akıl Oyunu” veya “Bilgelik Oyunu” olarak çevrilebilir. Tangram’da amaç yedi farklı geometrik şekli kullanarak birbirinden farklı bütünler oluşturmaktır. Tıpkı her kurumda, birbirine benzer birimler bulunmasına rağmen her kurumun yapısının, işleyişinin ve ortaya çıkardıklarının farklı olması gibi, Tangram’da da benzer şekillerle yüzlerce hatta binlerce farklı bütünler yaratabilirsiniz.

Ayrıntılı bilgi vermeye devam edelim…

Oyunun Çince ismi“ch’i ch’iao t’u” dur. İngilizce ismi olan ‘Tangram’, İngilizce’de bulmaca veya incik-boncuk manasına gelen tramgram kelimesinden türemiştir. Bu ismin kaynağı kesin olarak bilinmemektedir. Tangramın, kadınlar ve çocuklara yönelik bir oyun olarak ortaya çıktığı ve erkekler tarafından benimsenene kadar “ciddi” bir uğraş olarak kabul edilmediği, bu yüzden oyunun ilk ortaya çıkışının ardından uzun bir süre oyun ile ilgili bilgilerin kayıtlara geçirilmediği düşünülmektedir. Bir görüşe göre tangram kelimesi Çin’deki Tang hanedanından gelmektedir. Bir başka görüşse göre ise kelime, Amerikan denizcilerini eğlendiren Tanka kızlarından gelmektedir. Tankalılar, afyon satışı ile uğraşan, nehir kıyısından yaşayan bir topluluktur. Afyon alışverişi için gelen batılı denizcilerin Tanka kızları ile görüştüğü ve oyunu onlardan öğrendikleri düşünülmektedir. Üçüncü bir görüşe göre, kırılan bir çiniyi birleştirmeye çalışırken yanlışlıkla oyunu keşfeden Tan isimli bir adamın isminden tangram sözcüğü türetilmiştir.

İngilizce yazılı kaynaklarda bu kelimeyi ilk kullanan kişi, sonradan Harvard Ünivesitesi’ne rektör olan Thomas Hill’dir ve bu kelimeyi 1848′de basılan ‘Gençler için Geometrik Bulmacalar’ adlı kitabında kullanmıştır.

Büyük olasılıkla bu oyunun kökeni, Çin’de, Song Hanedanı (960-1267) zamanında yapılan ‘yanjitu’ denilen mobilya takımlarına dayanmaktadır. Bu mobilyalar, altı parçadan oluşmaktadır. Sonrada üçgen şeklinde yedinci bir parça daha eklenmiştir ve bu yedi parça gerektiğinde bir araya getirilerek kare şeklinde büyük bir masa oluşturulabilmektedir. Ming Hanedanı döneminde bu mobilyaların çeşitli versiyonları üretilmiş ve daha sonra küçük tahta parçalarından oyun setleri üretilmeye başlanmıştır.